Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm
Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.
Hệ thống miễn dịch mang chức năng quan trọng
Để tôm chống chọi được với mầm bệnh thì hệ miễn dịch của tôm đóng vai trò chủ yếu. Không giống như những loài động vật có xương sống, các đáp ứng miễn dịch của tôm vẫn còn chưa phát triển, không có khả năng ghi nhớ và chỉ đáp ứng một cách tự nhiên.
Hệ thống miễn dịch của tôm là một hệ thống tự nhiên, không đặc hiệu, tức là bất kỳ tác nhân lạ nào cũng được phản ứng lại y như nhau và không có khả năng ghi nhớ. Bao gồm miễn dịch tế bào và miễn dịch thể dịch, cả hai cơ chế cùng giúp đỡ nhau trong việc đào thải và loại bỏ sinh vật lạ gây hại cho tôm.
Chức năng của hệ thống miễn dịch là duy trì tính cá thể sinh học, do đó, hoạt động chính của nó là phân biệt và loại bỏ tất cả các vật chất lạ khỏi các mô tôm.
Vì không có phản ứng miễn dịch cụ thể chống lại các tác nhân lây nhiễm nên chúng đã phát triển một hệ thống phòng thủ không đặc hiệu phức tạp, hiệu quả và phát triển (miễn dịch bẩm sinh) bao gồm:
- Rào cản vật lý: Bộ vỏ bao phủ bên ngoài và màng dinh dưỡng bao quanh khối thức ăn để bảo vệ biểu mô của hệ tiêu hóa.
- Phản ứng tích cực: Được cấu thành bởi cơ chế cầm máu, phản ứng tế bào và dịch thể. Phản ứng của tế bào được trung gian bởi các tế bào máu (tế bào hoạt động miễn dịch tuần hoàn), chúng có khả năng gây độc tế bào và giao tiếp giữa các tế bào tạo điều kiện thuận lợi cho các chức năng đông máu, nhận biết, thực bào, hắc tố hóa, hình thành nốt sần và đóng gói.
Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm
Chất kích thích miễn dịch là các hợp chất hóa học được bổ sung làm tăng sức đề kháng của tôm, chống lại các bệnh do virus, vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng. Trong công tác phòng bệnh, chất kích thích miễn dịch tạo ra một hàng rào bảo vệ cho vật nuôi chống lại các tác nhân gây bệnh.
Nucleotide và Beta-Glucan là những chất được xem là có trển vọng nhất trong việc làm cho hệ miễn dịch của tôm trở nên mạnh mẽ.
Hiện nay, thảo dược cũng được xem là một trong những chất kích thích miễn dịch vừa tiết kiệm lại có hiệu quả cao. Nhiều hợp chất có nguồn gốc thực vật được tìm thấy có tác dụng kích thích miễn dịch rõ nét trên tôm nuôi.
Một số loài thảo dược có tác dụng kích thích hệ miễn dịch tôm
Cây Picrorrhiza (Thuộc họ Hoa mõm sói)
Chúng là loại thảo mộc điển hình trong việc chống stress, kích thích miễn dịch cho tôm.
Cây me rừng
Có hoạt tính chống ôxy hóa, kháng khuẩn, kháng nấm và kháng viêm, chất amla trong quả me chứa lượng lớn Vitamin C cũng được xem là một chất kích thích miễn dịch.
Cây cỏ gà
Tác dụng chống lại virus đốm trắng ở tôm sú là công dụng của chúng. Giúp tôm sú giảm tới 40% tỷ lệ chết do virus đốm trắng gây ra.
Một số loài cây khác
Tỏi, trà xanh, gừng và cỏ mực, sầu đâu,da hoa,.. cũng đã được chứng minh là những chất kích thích miễn dịch hữu hiệu cho tôm ở các nước châu Á.
Khi nào nên bổ sung chất kích thích hệ miễn dịch
Vào các thời điểm dưới đây, bà con nên bổ sung chất kích thích hệ miễn dịch cho tôm:
Khi tiến hành các hoạt động có thể gây stress hoặc có tác động xấu tới sức khỏe của tôm như: kéo lưới đánh bắt tôm trước khi thu hoạch, khi thay đổi nhiệt độ môi trường, tập cho ấu trùng tôm ăn thức ăn nhân tạo.
Mức độ phơi nhiễm bệnh gia tăng đã biết trước (chuyển từ mùa nóng sang mùa lạnh)
Các giai đoạn phát triển được xem là nhạy cảm với tác nhân gây bệnh như hậu ấu trùng và lột xác của tôm, giai đoạn thành thục sinh dục.
Khi kết hợp với kháng sinh, chất kích thích miễn dịch sẽ làm tăng khả năng trị bệnh thành công. Tuy nhiên, chất kích thích miễn dịch có đặc tính là phòng bệnh, được sử dụng như một tác nhân để tạo ra một hàng rào phòng vệ nên hạn chế khả năng bị nhiễm bệnh.
Nếu sử dụng ở giai đoạn bệnh đang trầm trọng, chất kích thích miễn dịch có thể trở thành một tác nhân gây nhiễm bệnh trên tôm, làm cho bệnh trở nên trầm trọng thêm.
Chất kích thích hệ thống miễn dịch ở tôm được xem như một loại bổ sung dưỡng chất cho tôm phát triển tốt hơn, vì vậy định kỳ nên lựa chọn loại và thời gian bổ sung phù hợp. Điều này giúp tôm có thể nhanh chóng đạt sản lượng, mang lại hiệu quả kinh tế cao.