Kiểm soát môi trường góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản
Để bảo vệ nguồn lợi thủy sản và phát triển kinh tế địa phương, ngành thủy sản tỉnh đặc biệt chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường, trong đó có môi trường ven bờ biển. Những năm gần đây, công tác kiểm soát môi trường phát huy được hiệu quả, góp phần quan trọng cho ngành chăn nuôi thủy sản phát triển bền vững cũng như cung cấp sản phẩm sạch phục vụ đời sống con người.
Dựa vào cộng đồng
Tại Thới Thuận, huyện Bình Đại, hầu hết người dân mưu sinh bằng nghề nuôi trồng và khai thác thủy sản. Nhiều năm qua, công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản nơi đây được thực hiện hiệu quả. Cụ thể, Hợp tác xã (HTX) Thủy sản Rạng Đông đóng trên địa bàn Thới Thuận là cơ sở đạt tiêu chuẩn MSC nghề cá đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á. Đó là kết quả của việc nhận thức đúng tầm quan trọng của môi trường trong khai thác thủy sản.
Ông Lê Văn Quang - Phó giám đốc HTX cho biết, theo như cách quản lý trước đây khi nghêu sinh sản tại bãi, HTX chỉ giữ và tổ chức khai thác. Sau khi thực hiện tiêu chí MSC (năm 2009), trong đó có tiêu chí bảo tồn bền vững môi trường, thiên nhiên và con giống, HTX xây dựng nội quy đánh bắt trong vùng nhằm đảm bảo khai thác không cạn kiệt. Hàng năm, chỉ khai thác khoảng 80% lượng nghêu hiện có. Nhờ đó, HTX đã duy trì sản lượng và có khả năng tái tạo nguồn lợi hiệu quả.
Thời gian qua, thực hiện công tác bảo tồn và phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản cùng với sự hỗ trợ tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng ngư dân, HTX đã tuyên truyền, tổ chức đào tạo nâng cao ý thức của cộng đồng trước những tác động của môi trường đến nguồn lợi và tài nguyên thiên nhiên. Ngư dân tự giác loại bỏ các phương tiện cơ giới trong khai thác, hạn chế hủy diệt nguồn lợi hải sản của địa phương. Cùng với đó, nhiều loài hải sản có giá trị kinh tế cao đang cải thiện số lượng.
Bà Trần Thị Thu Nga - Chủ tịch Hội Thủy sản Bến Tre cho biết, vấn đề bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản không chỉ là nguyên tắc trong sản xuất mà còn là yếu tố quyết định thị trường và thu nhập của cộng đồng ngư dân. Môi trường hiện nay được hiểu ở một phạm trù rất rộng, liên quan đến đa dạng sinh học. Đó là việc bảo tồn được tính đa dạng sinh học, bao gồm hệ động vật thủy sinh và tất cả các hệ động thực vật cộng sinh với con giống được nuôi hoặc đánh bắt.
Để bảo vệ môi trường biển nói chung và môi trường khai thác thủy sản nói riêng, bên cạnh nhiệm vụ quản lý nhà nước, thanh tra, kiểm tra, Hội Thủy sản luôn hướng đến cộng đồng sản xuất là chủ yếu. “Cộng đồng ngư dân nhận thức đúng ắt hẳn sẽ thay đổi hành vi, mỗi người tự kiểm soát, tự đánh giá được điều kiện sản xuất của họ trước khi Nhà nước tổ chức quản lý bằng cách thanh tra, kiểm tra” - bà Trần Thị Thu Nga cho hay.
Đảm bảo nguồn lợi
Từ việc xác định đúng ý nghĩa của môi trường trong khai thác thủy sản, bằng mọi nỗ lực của mình, ngành thủy sản tỉnh đã đi tìm mọi dự án kể cả chính phủ và phi chính phủ nhằm giúp cộng đồng thực hiện chiến lược nuôi trồng khai thác bền vững. Năm 2009, với sự hỗ trợ từ nguồn vốn ODA, ngành thủy sản tỉnh nói chung và HTX nói riêng đã thực hiện thử nghiệm mô hình quản lý cộng đồng bước đầu tạo được sản phẩm chất lượng cao. Đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái đa dạng sinh học ven bờ biển.
Bà Trần Thị Thu Nga cho biết thêm, hiện nay, bên cạnh nguồn lãi thu từ con nghêu, vùng biển trên địa bàn Thới Thuận có hệ sinh thái thủy sinh vật phong phú với các loài cá, tôm, cua và sinh vật khác. Đây là điều kiện thúc đẩy phát triển du lịch tạo sinh kế cộng đồng ngư dân. Khi thu nhập tốt nó tác động ngược trở lại, cộng đồng sẽ cố bảo vệ môi trường để đạt được nguồn lợi thủy sản. Từ đó, thúc đẩy phát triển bền vững ngành chăn nuôi, khai thác thủy sản.
Với những kinh nghiệm trong công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản và môi trường, HTX còn phối hợp với Ban quản lý rừng thành lập đội an ninh biên giới biển để vừa bảo tồn và ứng phó với biến đổi khí hậu nhằm tránh thất thoát thấp nhất nguồn lợi thủy sản. Theo ông Lê Văn Quang, từ khi thực hiện tiêu chí bảo tồn môi trường chăn nuôi thủy sản, chất lượng nghêu tăng cao góp phần nâng cao kinh tế. Trong đợt thu hoạch mới đây, HTX thu trên 1 tỷ đồng, lãi khoảng 40% doanh thu. Hiện nay, HTX đang cung cấp nghêu giống cho các tỉnh lân cận và chất lượng giống nghêu của HTX đủ điều kiện xuất khẩu sang thị trường khó tính.
Theo bà Trần Thị Thu Nga, để thực hiện tốt việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản và môi trường ven bờ biển của tỉnh, điều quan trọng là có những giải pháp hữu hiệu hơn để vừa giảm tình trạng khai thác quá mức nguồn lợi thủy sản, vừa không tác động đến cuộc sống của ngư dân. Điều đó góp phần bảo vệ môi trường tự nhiên và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên của địa phương trong tương lai.